Günümüzün en tartışmalı konularından biri olan ‘Düz Dünya’ teorisi, modern insanlık tarihinin daha başında çürütüldü. Bu yazıda bunun hakkında konuşuyoruz.
Kaynak:https://twitter.com/kültüreltutor/sta…
Yaklaşık 2300 yıl önce Eratosthenes adlı bir bilim adamı bir sopa kullanarak bazı hesaplamalar yaptı.
twitter.com
Bilge Eratosthenes (MÖ 276-194), günümüz Libya’sı olan Kirene’de doğdu ve Atina’da okuduktan sonra, gelişen bir şehir ve bir bilim merkezi olan Mısır’ın İskenderiye kentine gitti. İskenderiye şehrinde Eratosthenes, Kral Ptolemy’nin himayesinde ünlü İskenderiye Kütüphanesini yönetiyordu.
Mısır’ın Aswan şehrinde ünlü bir kuyu vardı.
twitter.com
Bu kuyu ünlüydü çünkü yaz gündönümünde öğle saatlerinde güneş ışığı herhangi bir gölge oluşturmadan doğrudan çukurun dibine düşerdi. Bunun nedeni, Aswan kampüsünün neredeyse doğrudan Yengeç Dönencesi üzerinde yer almasıydı. Buna göre gündönümlerinde Güneş doğrudan zirveden parlar.
Eratosthenes bu durumu öğrendi ve burada bir fırsat gördü.
twitter.com
Çünkü İskenderiye’de gündönümünde öğle saatlerinde aynı şey olmadı. Ve en önemlisi İskenderiye, Aswan’ın hemen kuzeyinde bulunuyordu. Yani şehir tam olarak meridyen üzerindeydi ve aynı boylamdaydı.
Eratosthenes ayrıca şehirler arasındaki boşluğu da tam olarak biliyordu.
Antik Yunan dünyasının her yerinde, mesafeleri (örneğin şehirler arası) yürüyerek ölçen profesyoneller olan ‘bematistler’ vardı. İskenderiye, Aswan’ın 5.000 stadia (eski bir ölçü) kuzeyindeydi.
Eratosthenes ihtiyacı olan tüm sayılara sahipti – biri hariç.
twitter.com
İskenderiye’de yaz gündönümünde öğle vakti yere bir çubuk koydu ve güneş ışınlarının çubuğun gölgesine göre açısını ölçtü. Bir dairenin çevresinin yaklaşık 1/50’si olan 7 dereceyi ölçtü. Ve böylece Eratosthenes, İskenderiye ile Asvan arasındaki mesafenin (açının 0 derece olduğu yer) dünyanın toplam çevresinin ellide birini temsil ettiğini fark etti. Bu mesafeyi 50 ile çarparak 250 bin stadya ulaştı.
O dönemde Mısır’da kullanılan stadyum ölçüsünün tam uzunluğu net değil.
Eratosthenes’in hesabı 39.100 ile 40.300 kilometre arasındaydı. Bugün gezegenimizin çevresini 40.300 km olarak tahmin ediyoruz. Başka bir deyişle, Eratosthenes o dönemde Dünya’nın çevresini sadece %1’lik bir hatayla doğru kabul edebildi.
Eratosthenes tüm bunları şimdi kayıp olan bir kitapta yazdı.
twitter.com
Birkaç nesil sonra, Eratosthenes’in hesaplamalarının basitleştirilmiş açıklamasını yazan ve bugün bize ulaştıran kişi Cleomedes’ti. Eratosthenes Dünya’nın çevresini böyle hesapladı: bir sopa, bir kuyu, yardımcı bir coğrafya, iyi bir geometri ve meraklı bir zihinle. Ve bu aynı zamanda eski insanların Dünya’nın yuvarlak olduğunu bildiğinin kanıtıdır.
İşte ünlü Amerikalı astronom ve astrobiyolog Carl Sagan’ın “Kozmos: Kişisel Bir Yolculuk” belgeselindeki bu konudaki bilgilendirici sunumu.
