İşsizlik Fonu’na ilişkin düzenleme, işverenlerin meslek lisesi öğrencilerini düşük ücretle çalıştırmalarının önünü açtı. “Proje” için fondan işverene ödenecek paranın üst sınırı yüzde 30’dan yüzde 50’ye çıkarıldı. Birgün yazarı Ozan Gündoğdu bugünkü yazısında bu kaynağın “İşbaşı Eğitim Programları” projesi için kullanılacağını yazdı. Projeye başvuran meslek lisesi öğrencilerinin haftada 4 gün işe gidip asgari ücretin yüzde 30’unu kazanacaklarını belirten Gündoğdu, bu bedelin İşsizlik Fonu tarafından karşılanacağına dikkat çekti. ödeyecek” diye yazdı.
Gündoğdu’nun “İşsizlik Fonu’nda neden değişiklik oldu?” Yazının ilgili kısmı şöyle:
“Öncelikle programın neler içerdiğine bir bakalım. İŞKUR, talep etmeleri halinde işsizlerin eğitimlerini de içeren programlar oluşturuyor. Bu programlar kapsamında işsiz İŞKUR’a başvurup iş bulduğu takdirde, işsizin sigorta primi kesiliyor. İşe alınan kişi devlet İşsizlik Fonu tarafından karşılanan bir programdır.
Ancak 2021 yılında İşbaşı Eğitim Programlarının kapsamı genişletilmiştir. 25 Aralık 2021 tarihinde Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerini (MTAL) kapsayan bir proje İşbaşı Eğitim Programlarına eklenmiştir. Aynı zamanda Mesleki Eğitim Programı olarak da adlandırıldı. Buna göre MTAL öğrencileri haftada 1 gün okula, 4 gün ise işe gidecek. Bu kapsamda 9, 10 ve 11. sınıf öğrencilerine net asgari ücretin yüzde 30’u, 12. sınıf öğrencilerine ise yarı maaş ödenecek. Bitmedi… Bu maaşı da devlet verecek. Yani patron 15-18 yaş arası gençleri ücretsiz çalıştırmış olacak. Devlet işsizlik fonundan da maaş ödeyecek.
3–5 BİN LİRA İÇİN
Temmuz ayı itibariyle asgari ücretin 11 bin 402 TL olduğu düşünüldüğünde bu kapsamda çalışan bir genç, lise son sınıfta değilse bu yıl 3 bin 420 TL maaş alacak. Son yılda maaşı 5 bin 701 TL’ye çıkacak.
1 gün saçmalamadan okula gideceksin, 4 gün işte olacaksın. Adını koyalım aslında bu programa dahil olan gencin eğitim hayatı ortaokulun son sınıfında bitiyor. Sonuçta 4 gün işe gidip geldiğin bir lise hayatının sonunda üniversitede kazanamazsın. Yaşıtlarınız gibi lise eğitimi alamazsınız. Neden? Karşılığında 3-5 bin TL alınacak. “En azından liseliler meslek edindiriyor” diye düşünüyorsanız da pek yanılıyorsunuz. Çünkü lise personeli, niteliksiz iş gücü gerektiren ve mesleki bilgi gerektirmeyen üretim hatlarında kollarını yorarlar. Yani birden fazla mesleki eğitim yoktur. Örneğin liseli bir mutfak işçisi 4 yıl boyunca yıkama ve doğrama atölyesinde patates soyma, salatalık dilimleme gibi vasıfsız işlere koşturulur. Mesleki eğitim denilen sürecin sonunda eğer öğrenci şanslıysa taban ücrete iş buluyor. MEB bu programla gurur duyuyor. 2022’de bu formda mezun olan gençlerin yüzde 88’i bir işe yerleşti.
Kendimizi bir anne veya babanın yerine koyalım. Çocuğunuzun okulu tamamen bırakıp sizin cep harçlığı bile diyemeyeceğiniz paralar için organize sanayi bölgesinde çalışmasını ister miydiniz? “İstemezdik” diyenler verilere baktıktan sonra bir daha düşünsün. Liseli genç öğrenciler, yoksulluk sarmalında ailesine yük olmamak için bu tür çalışmaların 3-5 bin TL de olsa aile bütçesine katkı sağlamasını istiyor, aileler de çocuklarını bu konuda teşvik ediyor. Bu nedenle yoksul gençler Mesleki Eğitim Merkezlerine akın etmektedir. Ve liseye gitmek nasıl olurdu? En az 3-5 bin lira cebine giriyor.
2021 yılında proje hayata geçtiğinde bu kapsamdaki öğrenci sayısı 159 bine ulaştı. Eski Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer’in açıklamasına göre bu yılın Mayıs ayı itibarıyla sayı 1 milyon 405 bin kişiye ulaştı. Yani 1,5 yıl gibi kısa bir sürede bu şekilde çalışan lise öğrencisi sayısı yüzde 784 arttı.
GİDERİN YÜZDE 35’İ
Bu gençlerin maaşı İşsizlik Fonu’ndan veriliyor. Durum böyle olunca proje İşsizlik Fonu için ağır bir yüke dönüştü. 2021 yılında İşbaşı Eğitim Programları kapsamında Fondan ödenen tutar 3,6 milyar TL’dir. Yani Fon’dan harcanan her 100 TL’nin 6 TL’si bu programlara harcandı. Ancak 2022 yılına gelindiğinde hem öğrenci sayısının hem de asgari ücretin artmasıyla tablo değişti. İşbaşı Eğitim Programı için harcanan para 10,1 milyar TL’ye yükseldi. Fon’dan harcanan her 100 TL’nin 18 TL’si bu programa gitti. 2023’e geldik… Bu yılın ilk 6 ayında bu program için 20.3 milyar TL harcandı. Yani 2022’de harcanan paranın 2 katı, 2021’de harcanan paranın 6 katı bu yılın sadece ilk 6 ayında bitti. Fon’dan harcanan her 100 TL’nin 35 TL’si bu programa ayrılmıştır. 6 ayda İşbaşı Eğitim Programı için harcanan 20,3 milyar TL’ye karşılık örneğin 9,6 milyar TL işsizlik maaşı dağıtılırken, patrona teşvik olarak 19,8 milyar TL dağıtıldı. İşsizlik Fonu’nun bugüne kadarki en değerli harcaması İşbaşı Eğitim Programı oldu. Devlet, yoksullukla uğraşmak yerine yoksulluğu yönetmeyi seçtiğinde, hane halkı yoksullukla kendileri mücadele eder. Çocuklarını Mesleki Eğitim Merkezlerine kaydettirerek cüzi bir gelir elde etmektedirler. Ancak bu faiz İşsizlik Sigortası Fonu’nu istikrarsızlaştırıyor. Kanunda öngörülen yüzde 30 sınırı aşıldığında Cumhurbaşkanı duruma el koyuyor ve üst sınırı oluşturan oranı yüzde 50’ye çıkarıyor.” (HABER MERKEZİ)
